درمان مشکل زانوی پرانتزی بزرگسالان چیست؟
درمان مشکل زانوی پرانتزی بزرگسالان همواره یکی از معضلات آن ها بوده است. ژنو واروم یا زانوی پرانتزی هنگامی رخ می‌دهد که زانوها از هم فاصله گرفته و قوزک هر دو پا به همدیگر می‌چسبند (و برعکس). دلایل مختلی باعث ایجاد زانوی پرانتزی می شوند که در این متن به آن ها پرداخته می شود.
زانوی پرانتزی (ژنو واروم) یکی از ناهنجاری‌های شایع اسکلتی-عضلانی است که در آن، فاصله بین زانوها افزایش یافته و قوزک‌های پا به هم نزدیک می‌شوند. در حالی که این عارضه در کودکان معمولاً به‌صورت طبیعی اصلاح می‌شود، زانوی پرانتزی در بزرگسالان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند آرتروز، بیماری‌های استخوانی (نرمی استخوان)، آسیب‌های قدیمی یا اختلالات مادرزادی باشد.
در این مقاله، به بررسی علل زانوی پرانتزی در بزرگسالان، عوارض احتمالی و گزینه‌های درمانی مؤثر می‌پردازیم.
زانوی پرانتزی چیست؟
زانوی پرانتزی (ژنو واروم) نوعی ناهنجاری در راستای اندام تحتانی است که در آن فاصله بین زانوها افزایش یافته درحالی که قوزک های پا به هم نزدیک می شوند. این وضعیت در بزرگسالان می تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند کمبود ویتامین D در کودکی، بیماری نرمی استخوان، آرتروز پیشرفته، آسیب های قدیمی به صفحه رشد یا عوامل مادرزادی باشد. زانوی پرانتزی علاوه بر ایجاد ظاهر ناخوشایند، می تواند باعث درد زانو، ساییدگی غیریکنواخت مفصل، لنگش و افزایش خطر آرتروز زودرس شود. تشخیص این عارضه از طریق معاینه فیزیکی و تصویربرداری اشعه ایکس انجام می شود. روش های درمانی بسته به شدت عارضه از ورزش درمانی و بریس تا جراحی های اصلاحی مانند استئوتومی متغیر است.
علت ابتلا به زانوی پرانتزی بزرگسالان چیست؟
عوامل مختلفی باعث پرانتزی شدن زانو در بزرگسالان می‌شوند. عللی که اگر هر کدام جدی گرفته شوند احتمال اینکه فرد به این درد مبتلا نشود بسیار افزایش می‌یابد. موادری مثل کمبود ویتامین‌ها، ضعف در استخوان، تحرکات جسمی غیر اصولی و ... که در ادامه بیشتر توضیح داده شده‌اند:
کمبود ویتامین دی
همانطور که می‌دانید وجود ویتامین دی باعث رشد بهتر و استحکام استخوان‌ها می‌شود. هنگامی که فرد با کمبود ویتامین دی رو به رو شود، نرمی استخوان‌ها و بد فرم شدن آنها را در پی خواهد داشت.
چاقی و اضافه وزن
از مهم‌ترین دلایل ایجاد زانوی پرانتزی، چاقی و اضافه وزن است. چاقی باعث ایجاد فشار فراوان بر زانوها می‌شود و همین موجب خارج شدن فرم آنها از حالت طبیعی می‌گردد. اگر دچار این مشکل یعنی زانوی پرانتزی شده‌اید، اولین اقدام کاهش وزن خواهد بود.
کمبود ویتامین سی و کلسیم
علاوه بر ویتامین دی، ویتامین سی و کلسیم نیز در رشد استخوان‌ها تاثیر فراوانی دارند. هنگامی که بدن با کمبود این ویتامین‌ها مواجه شود، عارضه زانوی پرانتزی رخ می‌دهد. در مراحل اولیه درمان از مکمل‌های دارویی حاوی این ویتامین‌ها و مواد مغذی استفاده می‌شود.
راشیتیسم
راشیتیسم از جمله بیماری‌های مربوط به کمبود ویتامین در بدن است که با کمبود طولانی‌مدت ویتامین D در بدن به وجود می‌آید. این بیماری استخوان‌ها را نرم و ضعیف می‌کند که از جمله عوارض آن می‌توان به خم شدن پاها اشاره کرد.
پاژه
پاژه از جمله بیماری‌های متابولیک است که بر نحوه شکستن و بازسازی استخوان های فرد تاثیر منفی می‌گذارد، در نتیجه بدن نمی‌تواند آن طور که باید استخوان‌های آسیب دیده را بازسازی کند. پاژه در طولانی مدت ممکن است باعث آسیب به زانو و سایر مشکلات مفصلی شود. این بیماری در افراد مسن شایع‌تر است و در صورت تشخیص و درمان به موقع می‌توان عوارض آن را کمتر کرد.
کوتولگی
شایع ترین شکل کوتولگی ناشی از وضعیتی به نام آکندروپلازی است. این اختلال استخوان‌ها را با مشکل روبرو و در طولانی مدت به زانو آسیب وارد می‌کند.
علت‌های دیگر
زانوی پرانتزی بزرگسالان می تواند به دلایل مختلف دیگری مانند موارد زیر به وجود بیاید:
-
بهبود نیافتن شکستگی استخوان‌ها
-
رشد غیرطبیعی استخوان‌ها یا دیسپلازی استخوان
-
مسمومیت سرب
-
مسمومیت فلوراید
نحوه تشخیص زانوی پرانتزی بزرگسالان
تشخیص زانوی پرانتزی در بزرگسالان ابتدا با معاینه فیزیکی آغاز می‌شود، که در آن پزشک فاصله بین زانوها را در حالت ایستاده اندازه‌گیری می‌کند. سپس از تصویربرداری اشعه ایکس برای بررسی دقیق‌تر زاویه استخوان‌های ران و ساق پا و میزان انحراف استفاده می‌شود. در برخی موارد، ام‌آرآی یا سی‌تی اسکن نیز برای ارزیابی آسیب‌های غضروفی یا بافت‌های نرم تجویز می‌گردد. آزمایش‌های خون مانند سطح ویتامین D یا کلسیم ممکن است برای تشخیص علل زمین‌ای مانند نرمی استخوان انجام شود. در نهایت، پزشک با ترکیب نتایج این بررسی‌ها، شدت عارضه و بهترین روش درمانی (از فیزیوتراپی تا جراحی) را تعیین می‌کند.
روش‌های درمان زانوی پرانتزی بزرگسالان
روش‌های گوناگونی برای درمان زانوی پرانتزی بزرگسالان وجود دارد و پزشک بر اساس شرایط بیمار، میزان ناهنجاری و وسعت بیماری برای درمان کامل این مشکل از روش‌های دارویی، فیزیوتراپی، ورزش، کفش‌های طبی و در نهایت جراحی بهره می‌برد. این روش‌ها در ادامه شرح داده شده‌اند:
درمان پای پرانتزی در بزرگسالان به کمک ورزش
انجام بعضی از ورزش‌های خاص که توسط پزشک و فیزیوتراپیست توصیه می‌شود، می‌تواند روشی موثر در درمان پای پرانتزی باشد. انجام حرکات اصلاحی که مخصوص این کار است در طولانی مدت موجب برگرداندن فرم طبیعی به پاها خواهد شد.
مصرف مکمل های ضروری
همانگونه که پیش‌تر هم اشاره شد کمبود مواد مغذی مانند کلسیم، ویتامین‌های دی و سی می‌توانند تاثیر فراوانی بر ایجاد مشکل زانوی پرانتزی داشته باشند. در درمان این مشکل در کنار ورزش حتما باید مکمل‌های حاوی این مواد مصرف شود.
رژیم غذایی مناسب برای تقویت استخوان ها
داشتن یک رژیم غذایی مناسب که حاوی مواد مورد نیاز برای تقویت استخوان‌ها هستند، می‌تواند یک راه کمکی در درمان زانوی پرانتزی باشد. در رژیم غذایی باید موادی از جمله سبزیجات، مواد غذایی حاوی اسید چرب یا امگا 3، مواد غذایی سرشار از پروتئین، مواد غذایی ضد التهاب مثل زردچوبه و زنجبیل و غیره وجود داشته باشد.
استفاده از کفش های مخصوص پای پرانتزی
کفش‌های طبی که برای کمک به رفع مشکل زانوی پرانتزی ساخته می‌شوند، باید در کنار دیگر روش‌های درمان این مشکل استفاده شوند.
نحوه جلوگیری از ابتلا به زانوی پرانتزی بزرگسالان
هر چند پیشگیری از این مشکل ممکن است به راحتی و صددرصدی نباشد اما با این حال با رعایت بعضی موارد می‌توان امیدوار بود که از احتمال ابتلای فرد به این بیماری دردناک کاسته شود. رعایت مواردی چون:
- تامین ویتامین‌های مورد نیاز از طریق رژیم غذایی
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید به میزان کافی
- پیگیری هر گونه علائم آرتروز در صورت مشاهده و در اسرع وقت
- پرهیز از قرار گرفتن طولانی مدت در محیط‌های بیش از حد مرطوب
سوالات متداول
امروزه خیلی از افراد به مشکل زانوی پرانتزی دچار شده‌اند و احتمالا سوالات زیادی در این باره وجود دارد. ما در زیر به چند مورد از این سوالات پاسخ داده‌ایم:
درمان کودکانی که به زانوی پرانتزی مبتلا شدند به چه صورت است؟
بهتر است پدر و مادر تا دو سالگی برای درمان این مشکل در کودکان صبر کنند. در صورتی که این مشکل قبل از دو سالگی رفع شد نیازی به مراجعه به پزشک جهت درمان نیست اما چنانچه این مشکل پس از دو سالگی نیز ادامه داشت باید سریعاً برای درمان نزد پزشک مراجعه و اقدامات لازم انجام شود.
رعایت کردن چه مواردی به جلوگیری از ابتلا به زانوی پرانتزی بزرگسالان می تواند موثر واقع شود؟
رعایت رژیم غذایی مناسب و استفاده از ویتامین‌های ضروری بدن می‌تواند در جلوگیری از ابتلا به زانوی پرانتزی بزرگسالان موثر واقع شود. تامین کلسیم مورد نیاز بدن به همراه ویتامین دی از طریق نور آفتاب در جلوگیری از ابتلا به این بیماری مهم است. در صورتی که بیش از حد در محیط‌های مرطوب و دور از نور قرار بگیرید بر اثر ابتلا به راشیتیسم احتمال پرانتزی شدن زانوی پا نیز در شما بالا می‌رود. همچنین جدی نگرفتن هر یک از علائم آرتروز نیز در طولانی مدت منجر به عارضه زانوی پرانتزی می‌شود.
داروی زانوی پرانتزی چیست؟
تا به حال داروی خاصی برای جلوگیری و درمان این بیماری معرفی نشده است تنها سبک زندگی سالم می‌تواند از ابتلا به آن جلوگیری کند. ضمن اینکه پزشک ممکن است در صورت کمبود شدید کلسیم و ویتامین دی برای بیمار تعدادی قرص و آمپول تجویز کند.
سخن پایانی
مشکل زانوی پرانتزی بزرگسالان ممکن است ریشه در کودکی آنها داشته باشد که در برخی از مواقع احتمال دارد تا سن بلوغ از نظر ظاهری مشخص نشود. در اولین فرصت بعد از شناسایی این بیماری لازم است به پزشک مراجعه کنید تا از عوارض جانبی آن مانند ابتلا آرتروز جلوگیری کنید. روش های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به پوشیدن کفش‌های خاص یا جراحی اشاره کرد.
